مریم میرزاخانی، ریاضی‌دان ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد نخستین زن و نخستین ایرانی برنده مدال فیلدز بوده است.

 انتخاب روز تولد مریم میرزاخانی بعنوان «روز زنان در ریاضیات» در جهان

مریم میرزاخانی کیست؟

مریم میرزاخانی، ریاضی‌دان ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد در ۲۲ اردیبهشت سال ۱۳۵۶ در تهران متولد شد و در سال ۲۰۱۴ به دلیل انجام تحقیقات در زمینه «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آنها» برنده مدال فیلدز به عنوان بالاترین جایزه در ریاضیات شد. وی نخستین زن و نخستین ایرانی برنده مدال فیلدز بوده است.

اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی جهان با پیشنهاد کمیته بانوان انجمن ریاضی ایران، روز تولد مرحوم "مریم میرزاخانی"، ۱۲ ماه می (۲۲ اردیبهشت) را «روز زنان در ریاضیات» در جهان نامگذاری کرد.

این روز را به جامعه ریاضی کشور، به ویژه بانوان ریاضیدان تبریک می‌گوییم.

زمینه تحقیقاتی وی مشتمل بر نظریه "تایشمولر"، هندسه "هذلولوی"، نظریه "ارگودیک" و هندسه "هم‌تافته" بوده است.

مریم میرزاخانی در دوران تحصیل در دبیرستان فرزانگان تهران، برنده مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی در سال‌های ۱۹۹۴ (هنگ‌کنگ) و ۱۹۹۵ (کانادا) شد و در این سال به عنوان نخستین دانش‌آموز ایرانی جایزه نمره کامل شد.

وی نخستین دختری بود که به تیم المپیاد ریاضی ایران راه یافت و نخستین دختری بود که در المپیاد ریاضی ایران طلا گرفت. میرزاخانی سپس در سال ۱۹۹۹ کارشناسی خود را در رشته ریاضی از دانشگاه شریف و دکترای خود را در سال ۲۰۰۴ از دانشگاه هاروارد به سرپرستی کورتیس مک‌مولن از برندگان مدال فیلدز گرفت.

وی به عنوان یکی از ۱۰ ذهن جوان برگزیده سال ۲۰۰۵ از سوی نشریه پاپیولار ساینس در آمریکا و به عنوان «ذهن برتر» در رشته ریاضیات تجلیل شد. میرزاخانی برنده جوایزی چون جایزه «ستر» از انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳، جایزه کلی و مدال فیلدز در سال ۲۰۱۴ است. وی از یازدهم شهریور ماه ۱۳۸۷ (اول سپتامبر ۲۰۰۸) در دانشگاه استنفورد استاد دانشگاه و پژوهشگر رشته ریاضیات بوده و پیش از آن نیز به عنوان استاد دانشگاه پرینستون مشغول به فعالیت بوده است.

وی در اسفندماه ۱۳۷۶ در بیست و دومین دوره مسابقات ریاضی دانشجویی که در آن تیمی متشکل از میرزاخانی، ایمان افتخاری و حسین نمازی حضور داشتند، رتبه اول کشور را کسب کرد. اتوبوس حامل این تیم که از اهواز راهی تهران بود، به دره سقوط کرد و ۶ نفر از دانشجویان نخبه ریاضی دانشگاه صنعتی شریف شامل آرمان بهرامیان، رضا صادقی - برنده دو مدال طلای المپیاد جهانی - علیرضا سایه‌بان، علی حیدری، فرید کابلی، دکتر مجتبی مهرآبادی و مرتضی رضایی دانشجوی دانشگاه تهران جان باختند و مریم میرزاخانی از جمله دانشجویان بازمانده از این سانحه بود.

این نابغه ریاضی ایران پس از چهار سال مبارزه با بیماری سرطان سینه در بیست‌وسوم تیر ماه ۱۳۹۶ دار فانی را وداع گفت.